Technologia blockchain w branży logistycznej, czyli czym jest i dlaczego jest ważna?
Branża logistyczna spełnia niezwykle ważną rolę w funkcjonowaniu współczesnego świata. Dzięki niej towary trafiają do właściwych odbiorców we właściwym czasie i w nienaruszonym stanie. Jednym z nowoczesnych rozwiązań, które mogą pomóc w jej transformacji ku jeszcze sprawniejszemu działaniu, jest technologia blockchain. Dzięki niej transakcje mogą stać się bardziej przejrzyste, ryzyko oszustw i pomyłek mniejsze, a wydajność dzięki ograniczeniu formalności – większa.
Czym jest blockchain?
Po raz pierwszy zastosowano blockchain w 2009 r. przy okazji uruchomienia kryptowaluty bitcoin, której wartość opiera się na mocy obliczeniowej, i z nią do dzisiaj blockchain jest najsilniej kojarzony (choć zamienne stosowanie obu nazw jest błędne). Satoshi Nakamoto (pseudonim programisty-założyciela) stworzył bitcoin jako niezależny i zdecentralizowany elektroniczny system płatności oparty na i zabezpieczony przez matematyczne dowody i kryptografię. Blockchain był od początku używany do sprawdzania trwałości transakcji bitcoin oraz przeciwdziałania fałszerstwom związanym z obrotem tą walutą. Bez wchodzenia w zbędne szczegóły blockchain można określić jako technologię łańcucha bloków, która służy do przesyłania i przechowywania informacji o transakcjach internetowych; z tego powodu bywa też porównywana do cyfrowej wersji zdecentralizowanego systemu księgowego.
W praktyce to zdecentralizowany system wzajemnie połączonych komputerów (węzłów) wykorzystujących wspólny protokół do weryfikacji i przechowywania tych samych informacji w sieci peer-to-peer (P2P). Informacje na temat kolejnych działań zostają ułożone w postaci następujących po sobie bloków danych. Zapisane w każdym węźle dane są współdzielone z pozostałymi komputerami w sieci – tzn. po każdym nadpisaniu nowych informacji w dowolnym urządzeniu są one rozsyłane w postaci zaszyfrowanej po całej sieci w celu indywidualnej weryfikacji. Bloki zostają połączone w łańcuch w chronologicznej kolejności powstania, z wykorzystaniem identyfikatorów plików. Blockchain pozwala każdemu użytkownikowi „posiadać” całą bazę danych systemu, tym samym tworząc rozproszony i zdecentralizowany rejestr. System nie wymaga centralnego komputera do uwierzytelnienia informacji, ponieważ te weryfikowane są przez każdy węzeł, co wyklucza możliwość ich niepożądanej modyfikacji, czyli np. usuwania prawdziwych lub dodawania fałszywych informacji. To wszystko zapewnia transparentność, bezpieczeństwo i niemożliwość retroaktywnej zmiany transakcji – i czyni technologię blockchain idealnym rozwiązaniem dla branży logistycznej, która boryka się z problemami takimi jak brak przejrzystości, niedostateczna kontrola ładunku oraz oszustwa.
Blockchain w magazynie
W dużym uproszczeniu można uznać, że warunki funkcjonowania oraz problemy, z którymi boryka się sektor logistyczny - szczególnie w przypadku łańcuchów dostaw – są podobne jak w przypadku finansów i kryptowalut. W obu przypadkach następuje bowiem wymiana wielu danych, które muszą być dostępne dla wszystkich uczestników transakcji, a jednocześnie zabezpieczone przed błędami lub fałszerstwami. Dzięki blockchain nie jest możliwa jednostronna zmiana warunków umowy, ponieważ dane są rozsyłane do wszystkich węzłów, które weryfikują informacje i je potwierdzają. Podobnie jak w przypadku bitcoin, technologia blockchain w logistyce pozwala zatem zwiększyć sprawność i bezpieczeństwo wymiany informacji, a dodatkowo umożliwia wydajniejszą komunikację między dostawcami, przedsiębiorcami i konsumentami.
Zalety blockchain
Do największych zalet technologii blockchain w logistyce należy podwyższenie poziomu bezpieczeństwa (czyli wspomniany brak możliwości modyfikacji lub usuwania raz zapisanych danych;); zwiększenie transparentności transakcji (ponieważ wszystkie informacje są zapisywane we wszystkich węzłach sieci); lepsza wydajność (skoro dane są weryfikowane automatycznie przez różne urządzenia w łańcuchu bloków, nie jest konieczne potwierdzanie ich autentyczności przez niezależne podmioty), a także eliminacja pomyłek w operacjach logistycznych i większa wydajność magazynu. Blockchain umożliwia również nawiązanie inteligentnej współpracy (tzw. smart contracts) między przedsiębiorstwami dzięki wykorzystaniu cyfrowych umów. W praktyce są to komputerowe aplikacje, w których strony transakcji określają warunki i przedmiot umowy oraz zakres czynności wykonywanych w jego ramach. Po spełnieniu danego warunku stosowne zapisy są automatycznie wykonywane. Korzyścią z takiej procedury jest ograniczenie kosztów ponoszonych przez strony umowy dzięki rezygnacji z pośredników i uproszczeniu procesów księgowych.
Technologia blockchain usprawnia również pracę magazynów. Dzięki połączeniu z innymi elementami przemysłowego internetu rzeczy (roboty mobilne, czujniki, technologia RFID i inne urządzenia zarządzane przez system WMS) pozwala niemal całkowicie zautomatyzować procesy magazynowania. Dzięki niej można identyfikować w czasie rzeczywistym produkty przechowywane w magazynie, bowiem wzajemne połączenie wszystkich uczestników sieci umożliwia bardziej precyzyjną kontrolę towarów, a w konsekwencji – lepszą obsługę klientów.
Blockchain a dostawy
Technologię blockchain można wykorzystać nie tylko w łańcuchu magazynowym, ale także w całym łańcuchu logistycznym, czyli również na etapie transportu do klienta. Dzięki niej dostawcy, odbiorcy, przewoźnicy, władze portów i lotnisk (jeśli wymaga tego rodzaj transportu) oraz strony finansujące transakcje posiadają dostęp do wszystkich niezbędnych danych związanych z transportem. Zaletą blockchain jest możliwość śledzenia w czasie rzeczywistym wspólnych danych dotyczących wysyłki, pozwoleń, dokumentów przewozowych, a nawet danych z czujników kontenerów, takich jak temperatura (co wyjątkowo sprawdza się w przypadku towarów wrażliwych – np. farmaceutyków lub żywności, dla wykluczenia ryzyka przerwania łańcucha chłodniczego) i ciężar ładunku. Stosowanie łańcucha bloków pozwala zapobiega manipulacjom w transporcie, a zatem również przemytowi. Eliminuje także konieczność posiadania papierowej dokumentacji i umożliwia szybszą weryfikację wysyłki i załadunku – wszystko to zaś przekłada się bezpośrednio na mniejsze koszty związane z działaniami administracyjnymi i przygotowaniem dokumentacji.
Jak wprowadzić blockchain?
Co sprawia, że technologia blockchain – o której wielu zaletach traktuje niniejszy tekst – nie jest jeszcze powszechnie stosowana w logistyce? „Kiedy nie wiadomo o co chodzi, z reguły chodzi o pieniądze”. Ta zasada jest prawdziwa i w tym przypadku, choć kwestia finansów nie wyczerpuje całej skali problemów. Blockchain wymaga znacznych inwestycji technologicznych i wielu szkoleń. Wymaga również zmiany sposobu myślenia, bowiem opiera się na zasadzie transparentności (udostępnianiu) danych wszystkim uczestnikom łańcucha logistycznego. Istnieją także kwestie regulacyjne, które wymagają uwagi, ponieważ blockchain działa w niejasnej strefie prawnej w wielu jurysdykcjach.
Te wszystkie przeszkody nie przeszkadzają wielu firmom eksperymentować z wykorzystaniem blockchain w logistyce; do śledzenia globalnych przesyłek przymierza się globalne przedsiębiorstwo żeglugowe Maersk, pracując wspólnie z IBM nad odpowiednią platformą logistyczną; z kolei amerykański Walmart korzysta z łańcuchów bloków do kontroli pochodzenia produktów spożywczych i zwiększa w ten sposób bezpieczeństwo sprzedawanej przez siebie żywności.
Podsumowanie
Blockchain może już niedługo zrewolucjonizować branżę logistyczną i sprawić, że będzie bardziej przejrzysta, bezpieczna i efektywna. Stanie się tak pod warunkiem, że zaangażują się w to pospołu wszyscy uczestnicy łańcucha logistycznego: od dostawców, przez klientów, regulatorów, po twórców technologii. Dzięki przyjęciu tej technologii branża logistyczna nie tylko może usprawnić swoje działanie, ale też przyczynić się do bardziej zrównoważonej i sprawiedliwej globalnej gospodarki.
Autor wpisu:
