Planowanie trasy, czyli jak optymalizować łańcuch dostaw?

Transport to chleb powszedni firm związanych z procesami produkcyjnymi, magazynowymi oraz spedycyjnymi. Planowanie trasy jest procesem, który zapewnia bezpieczną i terminową dostawę ładunku we właściwe miejsce, przy wykorzystaniu najbardziej efektywnej ścieżki transportu z punktu widzenia czasu przejazdu i zużycia paliwa. Opóźnione dostawy, straty, wadliwe produkty i inne negatywne doświadczenia związane z transportem to prosta droga do utraty klienta na rzecz konkurencji. Dobrze zaplanowana marszruta pozwala przewidzieć oczekiwany czas przybycia do celu z wysokim poziomem dokładności, wymaganym przez właścicieli i odbiorców ładunku.

Planowanie niejedno ma imię

Planowanie trasy może być zadaniem stosunkowo prostym w przypadku utrzymywania niezmiennej struktury dostaw: jednolitego rodzaju przewożonych produktów, stałych struktur odbiorczych, ograniczonej liczby możliwych do wyboru dróg i niewielkiej grupy odbiorców. W takim przypadku możemy mówić o planowaniu tzw. tras statycznych (lub głównych), które mają ustalone harmonogramy z niezmiennym przebiegiem i stałą sekwencją przystanków. Z drugiej strony planowanie może okazać się znacznie bardziej skomplikowanym zadaniem; wystarczy większa niejednorodność dostaw, większa i bardziej rotująca grupa odbiorców oraz niejednolite warunki na trasie pokonywanej przez flotę pojazdów. Dostawca musi brać pod uwagę również inne zmienne, takie jak dostępne okna czasowe, kiedy może odbyć się odbiór dowożonych produktów, albo relacje priorytetowe między zleceniami. W takim przypadku mówimy o planowaniu dynamicznym – kiedy sytuacja związana ze zleceniem często się zmienia w sposób ciągły podczas planowania, np. z powodu pojawienia się nowych lub anulowanych zleceń.

Przy planowaniu optymalnej trasy poruszania się pojazdów należy uwzględnić wiele czynników, m.in.

• możliwości transportowe danej firmy;
• ilość ładunków i jego gabaryty;
• czas pracy kierowców;
• czas załadunku i rozładunku;
• preferowane godziny odbioru i dostawy towarów;
• harmonogram zleceń;
• ograniczenia wynikające z przepisów prawa;
• koszty związane z transportem.

Zalety właściwego planowania

Zyski przedsiębiorstw logistycznych zależą w dużej mierze od jakości planowania tras; to dlatego w interesie firm jest zapewnienie swoim dyspozytorom najlepszych dostępnych narzędzi planistycznych. Odpowiednie planowanie pozwala m.in:

• optymalnie wykorzystać czas (poświęcany przez koordynatorów na wytyczanie tras, a przez kierowców na dotarcie do miejsca przeznaczenia i wykonanie zlecenia);
• ograniczyć koszty transportu (takie jak wydatki na paliwo, części samochodowe oraz koszty czasu pracy kierowców), podnieść wydajność transportu (więcej zadań wykonanych w optymalnym czasie przy niezmiennej wielkości floty);
• ograniczyć negatywne efekty rotacji pracowników (szybsze wdrożenie nowych kierowców do zadań dzięki dostępowi do trasy i listy zadań w czasie rzeczywistym);
• utrzymać się na konkurencyjnym rynku; dotrzymać terminy dostaw (dzięki skróceniu czasu realizacji zleceń);
• poprawić jakość obsługi klienta.

Od planowania analogowego do algorytmicznego

W niezbyt odległej przeszłości przebieg dostaw wyznaczano, kreśląc fizyczne trasy przejazdów na wiszących na ścianie mapach i notując na kartkach kolejność adresów załadunku i rozładunku. Potem miejsce kartek papieru zastąpiły cyfrowe narzędzia do planowania, dzięki którym możliwe stało się proste powiązanie zleceń transportowych z ciężarówkami i kierowcami. Dyspozytorzy zyskali dostęp do informacji, czy pojazd może zabrać dodatkowy ładunek, a także możliwość obliczenia odległości i czasy jazdy dla każdego transportu.

Obecnie do coraz powszechniejszego użycia wchodzą narzędzia oparte na algorytmach, które stają się niezbędne w obliczu coraz surowszych wymagań i regulacji stawianych przed firmami transportowymi (takich jak ograniczenia czasu pracy i delegowania pracowników, ograniczenia ekologiczne zmniejszające poziom dopuszczalnych emisji CO2 lub ograniczenia wjazdowe w centrach miast). Uwzględnienie wszystkich tych ograniczeń przez planistów przestaje być możliwe, a ryzyko skoncentrowania całej wiedzy operacyjnej w ludzkich rękach – zbyt wysokie.

Bez planistów ani rusz

Oprogramowanie przy planowaniu tras uwzględnia obecnie m.in. cyfrową sieć dróg, bazę klientów, listę pojazdów i kierowców oraz aktualną listę zleceń. Na ich podstawie zaawansowane algorytmy tworzą mapy cyfrowe i wizualizują trasy przejazdów z uwzględnieniem wszelkich wymagań i obostrzeń. Algorytmy wykonują w ciągu kilku sekund analizę wszystkich możliwych wariantów, która planistom zajęłaby wiele godzin. Matematyczna optymalizacja zapewnia wyższą efektywność wykorzystania środków transportu i rentowność, pozwala też zapisać dane i parametry w pamięci systemu, co pozwala zachować ciągłość procesów pod nieobecność planisty czy przypadku fluktuacji pracowników.

Oczywiście nie oznacza to, że planiści przestali być potrzebni; to oni ostatecznie podejmują decyzje na podstawie danych programistycznych, reagują na nieprzewidziane sytuacje i wyjątki od reguł odwzorowanych w oprogramowaniu. Jednak dzięki skróceniu czasu planowania zapewnianemu przez automatykę, zyskują więcej czasu na dostosowanie i optymalizację tras każdego dnia.

Podsumowanie

Optymalne planowanie tras upraszcza procesy transportowe i skraca trasy dostaw, pozwala optymalnie wykorzystać i zamortyzować flotyllę pojazdów. Podnosi też zadowolenie klientów i samych pracowników, bowiem umożliwia niezawodne dostarczenie produktów do odbiorcy w pożądanym oknie czasowym. Planowanie trasy i związana z tym logistyka gwarantuje większą przejrzystość procesów logistycznych. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych narzędzi – takich jak systemy śledzenia GPS – optymalizacja odbywa się w czasie rzeczywistym, na podstawie aktualnych współrzędnych pojazdów. Stworzenie na ich podstawie odpowiednich algorytmów pozwala na optymalizację procesu wyznaczania trasy, minimalizację wykorzystywanych zasobów i skrócenia czasu całego przedsięwzięcia

Autor wpisu:

Monika Sojka - Specjalista ds. marketingu